0

لقمه سازی یا chunking چیست؟

مفهوم یا تکنیک «لقمه ­سازی» برگرفته از زبان­شناسی پیکره ­ای (corpus linguistics) یک پدیدۀ نسبتاً جدیدی به شمار می­رود که توانسته است در سال­های اخیر توجه محقّقین در حوزه آموزش زبان انگلیسی را به خود جلب کند. مقاله ­ها و کتاب­های بیشماری پیرامون شیوه ­های بکارگیری این تکنیک با هدف ارتقای مهارت­ های مختلف زبانی به چاپ رسیده­ اند. در این مقدمه سعی بر این است تا لقمه ­سازی را تعریف و کاربردهای مختلف آن جهت بهبود مهارت­های زبانی ارائه شود.

به فرآیند پردازش زبان در قالب لقمه­ های معنایی «لقمه­ سازی» گفته می­شود. مهمترین اصل لقمه ­سازی که در واقع یک اصل جهانی برای تمام زبان­های دنیا می­باشد اینست که بومیان هر زبان دقت بسیار اندکی به کلمات تکی و مجزا کرده و زبان را بیشتر به شکل «تکه­ ای» یا «لقمه ­ای» پردازش می­کنند. طبق این اصل، زبان متشکل است از مجموعۀ عظیمی از لقمه ­های معنایی که کاربران زبان ناخودآگاه از آنها باخبر بوده و در درک و استفاده از آنها هیچ مشکلی ندارند. یک «لقمه معنایی» عبارتست از هر مجموعه از کلمات بیش از یک واژه که می­تواند یک معنای خاصی در بر داشته باشد. برای مثال در جملۀ: «در مواجهه با مشکلات، ما باید تمام جوانب مشکل را در نظر بگیریم و بهترین راه حل را پیدا کنیم.» لقمه­ های معنایی عبارتند از: در مواجهه با، تمام جوانب، درنظرگرفتن، بهترین راه حل، و پیدا کردن راه حل. در این جمله، مجموعه کلماتی مانند با مشکلات، باید تمام، را در، و بهترین، و حل را نمی­توانند یک لقمه معنایی محسوب شوند چرا که هیچ معنای مستقلی را در بر نمی­گیرند. تنها چند نمونه از لقمه­ های معنایی متداول در فارسی را در اینجا می­ آوریم:

ضرب و شتم؛ گول خوردن؛ قسر دررفتن؛ هاج و واج موندن؛ طفره رفتن؛ نقشی رو ایفا کردن؛ جار زدن؛ چندر غاز؛ سر و کار داشتن با؛ آت­آشغال؛ عاطل و باطل؛ قاشق چنگال؛ ظلم و ستم؛ استعمال دخانیات؛ به طور همزمان؛ تعداد کثیری از؛ غصه خوردن؛ تصمیم گرفتن؛ داد و بیداد راه انداختن؛ حساب و کتاب کردن؛ زجر کشیدن؛ لجبازی کردن؛ زیر قول زدن؛ در معرض انقراض بودن؛ قوانین سفت و سخت؛ پله های ترقی رو طی کردن؛ جرمی رو مرتکب شدن؛ اموال کسی رو مصادره کردن؛ پسرفت کردن؛ لج کسی رو درآوردن؛ یه چیزی رو به کسی انداختن؛ هشدار دادن؛ خودداری نمودن؛ در قرارداد قید کردن؛ سخنانی را ایراد کردن؛ پیگرد قانونی داشتن؛ پشت سر کسی حرف زدن؛ آزار دادن؛ امرار معاش کردن؛ آبروی کسی را ریختن.

حال جملۀ زیر را در نظر بگیرید:

Due to a sharp increase in its aging population, China faces new social problems in the future.

در این جمله، لقمه ­های معنایی عبارتند از: 

due to, a sharp increase in, aging population, face a problem, social problems, in the future

از طرفی، مجموعه کلمات زیر نمی­توانند یک لقمۀ معنایی باشند:

to a, a sharp, in its aging, faces new, new social, problems in the

انواع مختلف لقمه­ های معنایی

 

لقمه­ های معنایی می­توانند انواع مختلفی داشته باشند:

۱)    لغات هم­نشین (make a mistake; commit a crime; lucrative business; do the laundry)؛

۲)    جمله ­واره ­ها یا جمله ­های ثابت (it is worth it; what do you mean?; when faced with; at the same time)؛

۳)    الگو ها و فرمول­ ها (to be likely to do sth; prevent sb from doing sth; to be about to do sth)؛

۴)    اصطلاحات (beat around the bush; hear it on the grapevine; kick the bucket; cut no ice)؛

۵)    عبارات دستور زبانی (I’ve always wanted to; who would have thought; if I were you, I would…)؛

۶)    افعال چند کلمه­ای (take off; come up with; look forward to; bring about; put off; set up)؛

 

۷)    پُرکننده ­ها (you know, kind of, let’s say, let me see).

دانستن اینکه یک لقمۀ معنایی به کدامیک از دسته­های فوق تعلّق دارد اهمّیّت چندانی برای زبان­ آموز ندارد. آنچه که مهم است اینست که زبان ­آموز بتواند تشخیص دهد کدام گروه از کلمات یک معنای مستقلی در بر دارند و رفته رفته زبان را به شکل لقمه ­ای پردازش کند نه به صورت کلمه به کلمه. تجربه نشان می­دهد که این چندان کار سختی برای زبان­ آموز نیست.

 

حال برای تمرین بیشتر، لقمه­ های معنایی جملات زیر را مشخص کنید. پاسخ را می­توانید در انتهای این متن بیابید.

  1. I go to school every day by bus.
  2. He found it difficult to work and study at the same time.
  3. Very often, characters in movies and on television who commit violent crimes are not sorry for their actions and don not face consequences or punishments. 
  4. Have you ever wondered why Americans struggle with watching their weight, while the French who consume all that rich food continue to stay thin?
  5. Ample evidence exists to support the claim that mental and physical health are inextricably linked.
  6. This is an important issue that will not become solved until parents and teachers address the reasons why children humiliate and intimidate others in the first place.
  7. Humans are extremely complex organisms governed by a host of interrelated psychological, social, and cultural factors.
  8. All countries with the greatest exposure to river floods are least developed or developing countries, which makes them even more vulnerable to climate change and natural disasters.

برای دیدن لقمه­ های معنایی اینجا را کلیک کنید.


    1. I go to school every day by bus.
    2. He found it difficult to work and study at the same time.
    3. Very often, characters in movies and on television who commit violent crimes are not sorry for their actions and do not face consequences or punishments. 
    4. Have you ever wondered why Americans struggle with watching their weight, while the French, who consume all that rich food continue to stay thin?
    5. Ample evidence exists to support the claim that mental and physical health are inextricably linked.
    6. This is an important issue that will not become solved until parents and teachers address the reasons why children humiliate and intimidate others in the first place.
    7. Humans are extremely complex organisms governed by a host of interrelated psychological, social, and cultural factors.
    8. All countries with the greatest exposure to river floods are least developed or developing countries, which makes them even more vulnerable to climate change and natural disasters.

اهمّیّت لقمه ­سازی

 

تحقیقات نشان داده ­اند درصد بالایی از زبان انگلیسی (و طبعاً هر زبان دیگری) از لقمه­ های معنایی تشکیل می­شوند. یکی از دلایل مهمی که باعث می­شود بومیان هر زبانی بتوانند از زبان مادری خود بدون هیچ گونه مشکلی استفاده کنند اینست که این لقمه­ های معنایی آنقدر در محیط پیرامونشان تکرار می­شوند که کاربران زبان بدون توجه به کلمات تکی و نکات دستوری می­توانند از آنها استفاده کرده و زبان را روان و صحیح صحبت کنند. فراگرفتن لقمه ­های معنایی برای زبان‌آموزان می‌تواند در استفادۀ صحیح و روان زبان تا جایی تأثیرگذار باشد که، طبق نظر بعضی پژوهشگران، دشواری موجود در دستیابی به سطوح بالای مهارت زبانی می­تواند با عدم یادگیری و استفاده صحیح از این لقمه ­ها مرتبط باشد. با سرمایه­ گذاری درست در فراگیری لقمه­ های معنایی، زبان­ آموزان قادر خواهند بود تا درک و استفاده از زبان را با سهولت و صحّت بیشتری انجام دهند. 

شخم ­زنی

 

به فرآیند پیدا کردن لقمه­ های معنایی در یک جمله «شخم­زنی» گفته می­شود. استفاده گسترده و همیشگی از تکنیک شخم­زنی می­تواند در ارتقای مهارت­های مختلف زبانی بسیار مؤثر باشد. در یادگیری لغات، لقمۀ معنایی که در یک جمله وجود دارد بهترین بافت(context)  را فراهم می­ آورد تا یادگیری لغت معنادار باشد. صحیح و روان صحبت کردن در گرو استفاده از همین تکه­ های معنایی است که هم حاوی کاربرد صحیح لغات هستند و هم صحت دستوری را در خود دارند. برای مثال، در لقمۀ معنایی research has shown that مشخص است که واژه research غیرقابل شمارش بوده و نیاز به فعل مفرد دارد؛ مناسبترین فعل برای research واژه show می­باشد؛ و مناسبترین زمان برای انتقال این مفهوم زمان حال کامل است. زبان­ آموز نیازی به دانستن این موارد ندارد. او تنها باید بداند که هر موقع نیاز به بیان جمله­وارۀ «تحقیقات نشان داده­ اند که» داشته باشد می­تواند بدود هیچ تردیدی از لقمۀ معنایی research has shown that استفاده کند. برای اینکه بتوان تکنیک شخم­زنی را با حداکثر کارایی جهت یادگیری مهارت­های مختلف زبانی مورد استفاده قرار داد، پیشنهاد می­شود که یادگیری زبان بر اساس «جملات کامل» و با پیروی از گام­ های ارائه شده توسط نگارۀ زیر صورت گیرد. 

 

درک صحیح و روان از جمله (ترجمۀ روان) اولین گام در مسیر یادگیری از جمله است. انجام موفقیّت­آمیز مرحلۀ اوّل، پیش­نیاز بقیّۀ مراحل در نگارۀ مذکور است؛ اگر معنای کلّی جمله به خوبی درک نشود، مراحل بعدی نمی­توانند با موفقیّت انجام شوند. هر جمله­ای در هر منبع زبانی می­تواند از طریق این مراحل شخم­زنی شود: در یک متن، در یک تمرین گرامر، در یک سخنرانی، در یک فیلم، و حتی روی برچسب یک دارو. در مثال­های زیر، تمام مراحل نگارۀ بالا را به اجرا در می­آوریم. (سعی کنید هر مرحله را اول خودتان بدون کمک این متن انجام دهید.)

 

در متنی آمده است:

According to the World Bank, one of its chief proponents, economic globalization has helped reduce poverty in a large number of developing countries.

(مرحلۀ اوّل) ترجمۀ روان این جمله برابراست با «طبق نظر بانک جهانی که یکی از حامیان اصلی جهانی­سازیست، جهانی­سازی اقتصادی به کاهش فقر در تعداد زیادی از کشورهای در حال توسعه کمک کرده است.» (مرحلۀ دوّم) با توجه به معنی کل جمله می­توان لقمه­های معنایی جمله را شناسایی کرد:

according to, the World Bank, one of + a plural noun, chief proponent, economic globalization, help do sth, reduce poverty, a large number of, developing countries.

(مرحلۀ سوّم) جمله را دو بار با صدای بلند می­خوانیم در حالیکه به لقمه­های معنایی توجه ویژه­ای داریم. (مرحلۀ چهارم) سپس به جمله نگاه نمی­کنیم و کل جمله را تکرار می­کنیم. (مرحلۀ پنجم) کل جمله را داخل دفترچه می­نویسیم و به تمام نکات نوشتاری دقت می­کنیم (املای صحیح لغات، کاما، نقطه). و در مرحله آخر، با بعضی از لقمه ­های معنایی جمله می­سازیم:

۱. A large number of solutions for reducing poverty have been proposed.

۲. He is a chief proponent of this view.

۳. According to this report, the new device can help increase the quality of the system.

 

و یا در یک تمرین گرامر داریم:

۲ (get / do) I`ll never be able to ……. My brother ………….. the laundry.

بعد از پرکردن جاهای خالی با get و to do سعی می­کنیم (مرحلۀ اوّل) ترجمه روان جمله را داشته باشیم: «من هیچ وقت نمی­تونم برادرم رو راضی کنم لباسارو بشوره.» سپس (مرحلۀ دوّم) لقمه­های معنایی را شناسایی می­کنیم:

to be able to do sth, get sb to do sth, do the laundry

(مرحلۀ سوّم) جمله دو بار با صدای بلند می­خوانیم در حالیکه به لقمه­های معنایی توجه می­کنیم. بدون نگاه به جمله، کل جمله را تکرار می­کنیم (مرحلۀ چهارم). در مرحلۀ بعد (مرحلۀ پنجم) کل جمله داخل دفترچه نوشته شده و به تمام نکات نوشتاری دقت می­کنیم. و در مرحله آخر، با بعضی از لقمه­های معنایی جمله می­سازیم:

۱. She was able to speak English at the age of six.

۲. I could get my father to buy me a bike.

۳. So who does the laundry?

و یا آقای والدینگر در اون سخنرانی معروفش میگه داریم:

ترجمۀ روان کل جمله (مرحلۀ اول) عبارتست از: «به ما اینجوری القا میشه که اینها چیزایی هستند که ما باید به دنبالشون باشیم.» (مرحلۀ دوم) لقمه­های معنایی در این جمله:

to be given the impression that, give the impression that, need to do sth, go after sth

(مرحلۀ سوّم) جمله را چند بار با صدای بلند می­خوانیم در حالیکه به لقمه­های معنایی توجه بیشتری داریم. بدون نگاه به جمله، کل جمله را تکرار می­کنیم (مرحلۀ چهارم)، و در مرحلۀ بعد (مرحلۀ پنجم) کل جمله را داخل دفترچه می­نویسیم و به تمام نکات نوشتاری دقت می­کنیم. در مرحله آخر، با بعضی از لقمه­های معنایی جمله می­سازیم و می­نویسیم:

۱. He always gives the impression that he knows everything.

۲. Knowledge is the only thing you need to go after in your life

در zootopia داریم:

ترجمۀ کل جمله: «شما هم دقیقاً مثل بقیه باید توی صف منتظر باشین.» لقمه ­های معنایی:

have to do sth, to be patient, wait in line, like everyone else

جمله چند بار با صدای بلند خوانده می­شود در حالیکه به لقمه­های معنایی توجه می­شود. بدون نگاه به جمله، کل جمله تکرار می­شود، و در مرحلۀ بعد کل جمله داخل دفترچه نوشته شده و به تمام نکات نوشتاری دقت می­شود. در مرحله آخر، با بعضی از لقمه­های معنایی جمله می­سازیم:

۱. I have to work hard just like everyone else.

۲. If you are patient, I’ll do it for you.

۳. How long were you waiting in line?

بهمن ۵, ۱۴۰۰

۰ پاسخ به "لقمه سازی یا chunking چیست؟"

ارسال یک پیام

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

دسته‌ها

All rights reserved for ©ostadielts.com

error: Content is protected !!